Çocuğun ihmal ve istismarı gelişimini nasıl etkiliyor?

Çocuğun ihmal ve istismarının çocuğun gelişimi üzerinde pek çok tesiri olduğunu belirten Çocuk Ergen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, çocuk ihmal ve istismarının dört çeşidi olduğunu söyledi. İstismarın etkin, ihmalin ise pasif bir durum olduğunu söyleyen Kilit, ihmal ve istismarın fizikî, duygusal, cinsel ve ekonomik olmak üzere dörde ayrıldığını söz etti.

Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Çocuk Ergen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, çocuk ihmal ve istismarına ait değerlendirmede bulundu.

Çocuğa yönelik istismar çok istikametli olabiliyor

Ulusal maddelerce daha genç bir yaşta reşit sayılma hariç, 18 yaşın altındaki her insanın çocuk olduğunu söz eden Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “İnsan yavrusu bütün öbür canlıların yavruları ortasında en uzun müddet bakım, korunma ve sevgi gerektiren varlıktır. 0-18 yaş ortası çocukların ziyan verici, kaza dışı ve önlenebilir davranışa maruz kalması, çocuğun fizikî ve psikososyal gelişimini bozması, gerçekleştiği toplumun kültürel pahaları dışında kalması çocuğa yönelik istismar olarak nitelenmektedir.” diye konuştu.

İstismar etkin, ihmal ise pasif bir durumdur

Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, istismarın “çocukların, sıhhatlerine ziyan veren, fizikî, duygusal, zihinsel ya da toplumsal gelişimlerini olumsuz etkileyen tavır ve davranışlara maruz bırakılması durumu”, ihmali ise “çocuğun beslenme, bakılma, korunma üzere temel ihtiyaçlarının ailesi ya da primer bakım vericileri tarafından gereğince karşılanmaması (fiziksel ve duygusal) durumu” olarak belirlendiğini söyledi. Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, istismarın faal, ihmalin ise pasif bir durum olduğunu söyledi.

İhmal ve istismar dörde ayrılıyor

Çocuklara uygulanabilecek ihmal ve istismar tiplerinin dörde ayrıldığını tabir eden Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, şu bilgileri verdi:

Fiziksel istismar ve ihmal: Çocuğun kaza dışı, fizikî açıdan ziyan görmesi ve vücut bütünlüğünün bozulmasına fizikî istismar; çocuğun yetersiz besleme, giydirme, hijyen ya da bakım verme sonucunda ziyana uğramasına fizikî ihmal ismi verilmektedir.

Duygusal istismar ve ihmal: Çocuğun duygusal ihtiyaçlarına ebeveyn ya da bakım vericileri tarafından daima, tekrarlayıcı ve uygunsuz karşılık verme ve çocuğa yönelik örneğin aşağılama üzere davranışlarda bulunulması. Çocuğun görmezden gelme üzere davranışlarla çocuğun ruhsal gelişimine ziyan veren davranışlara denilmektedir.

Cinsel istismar: Psikososyal gelişimini tamamlamamış çocuğun cinsel haz hedefiyle zorla ya da ikna edilerek cinsel aksiyona maruz bırakılması manasındadır. Çocuğun hikaye vermesi, yaşına uygun olmayan cinsel davranışlar sergilemeye başlaması, içe kapanma ve okul muvaffakiyetinde azalma ailelere cinsel istismar konusunda araştırmaya itmelidir.

Ekonomik istismar: Çocuğun gelişimini engelleyici, haklarını ihlal edici işlerde ya da düşük fiyatlı iş gücü olarak çalışması ya da çalıştırılmasıdır.

Uyku bozuklukları ve kabuslar kıymetli bir belirti olabilir

Cinsel istismarın tesirlerine değinen Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, cinsel istismarın kısa devirde görülebilecek tesirlerinin de olabileceğini kaydederek bunları uyku bozuklukları, kabuslar, fobiler, bedensel yakınmalar, endişe reaksiyonları, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, kaka ve çiş kaçırma olarak sıraladı.

Cinsel istismar pek çok olumsuz tesir oluşturuyor

Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Cinsel istismarla birlikte yaşanan travmatik cinsellik, ihanete uğramışlık hissi, güçsüzlük ve damgalanma hisleriyle bir arada öfke, zayıf dürtü denetimi ve benlik algısında düşme üzere tesirler ortaya çıkabilir. Ayrıyeten duygulanım sürecinde bozulma, depresyon, intihar fikri ve teşebbüsleri, toplumsal bağ kurma ve sürdürebilmede bozukluk, kişilik bozuklukları ve dissosiyatif bozukluklar olmaktadır.” ihtarında bulundu.

Çocuğa istismar konusunda bilgi verilmeli

Ebeveynler ve okulların çocuğun muhtemel istismar durumlarını tanıması, uygun bir yolla reaksiyon göstermesi ve güvendiği bir erişkine olayı anlatması gerektiğini öğretmesi gerektiğini vurgulayan Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Anne ve baba çocuğun istismarından şüphelendiyse, çocuğuyla inançlı ve sıcak bir ortamda konuşmalı, çok detaya girmeden çocuğunu bir uzmana götürmelidir. Muhakkak çocuğu utandırıcı ve yargılayıcı bir tavır içine girilmemelidir.” dedi.

Çocuğun ihmal edildiğini ortaya koyan belirtiler

Çocuğun ihmal edildiğini ortaya koyan pek çok belirti olabileceğini söyleyen Neriman Kilit, şunları söyledi:

“Çocuk kirli, bakımsız ve hava şartlarına uymayan giysiler içindeyse, çocukta büyüme geriliği var ve organik nedene bağlanamıyorsa, ailesi çocuk hakkındaki soruların karşılıklarını bilmiyorsa, zehirlenme, kazaya uğrama, silahla yaralanma varsa, etrafında sigara, alkol, bağımlılık yapan unsur kullananlar var ve çocuk bunlara maruz bırakılıyorsa ihmale uğradığı söylenebilir. Çocuk içe dönük, irtibat kurma zahmeti içindeyse, yineleyen hareketler yapıyorsa, zihinsel gelişme geriliği, öğrenme zahmeti varsa, mecburî eğitim çağında olduğu halde okula gitmiyorsa, sıhhat kurumuna başvurmakta gecikme varsa ya da hiç başvurmamışsa, tedavi, bakım ya da muhafaza konusundaki tekliflere uyulmuyorsa, terk edilmiş, meskenden kovulmuşsa çocuğun ihmali kelam konusu olabilir.”

Çocuk Ergen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, çocuk istismarının bedensel sıhhate tesirlerini abdominal/torasik yaralanmalar, beyin dokusu yaralanmaları, çürük ve izler, yanıklar, santral hudut sistemi yaralanmaları, kırıklar, çizik ya da çürükler ve göz hasarı, üreme sıhhati sorunları, cinsel disfonksiyon, cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve istenmeyen gebelik olarak sıraladı.

İstismar çocuğun ruh sıhhatini da olumsuz etkiliyor

Çocuk Ergen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, çocuk istismarının ruh sıhhati üzerine olan tesirlerini de şöyle sıraladı:

“Alkol ve husus kullanımı, bilişsel bozulmalar, hata sürece, şiddet içeren ya da başka dışa vurum meseleleri, depresyon ve anksiyete, gelişimsel gecikmeler, yeme ve uyku bozuklukları, utanma ve suçluluk hisleri, hiperaktivite, zayıf münasebet kurma mahareti, düşük akademik performans, düşük benlik algısı, travma sonrası gerilim bozukluğu, psikosomatik bozukluklar, kendine ziyan verme ve intihar davranışıdır.”  (BSHA)