Bolu’da Meydana Gelen Salgın, Sıhhatte Dönüşüm Programı’nın Bir Sonucudur Türk Tabipler Birliği, Sıhhat Bakanlığı’nın bir an evvel Bolu’da bahsi geçen bölgedeki su depoları kontrol raporlarını açıklaması gerektiğini belirtti.
TTB, Bolu Çaydurt Yuva Köyündeki zehirlenmeler hakkında bir rapor yayınlandı. Raporda şu sözlere yer verildi., “Sağlık Bakanı 21 Temmuz 2022 tarihinde, Bolu Çaydurt Yuva köyü bölgesinde içme suyundan etkilenenlerin sayısı 45’i yetişkin, 53’ü çocuk olmak üzere 98’e ulaştığını duyurmuştur. 14’ü ağır bakımda olan 43 hastanın tedavisinin devam ettiği; 17 hastanın diğer kentlerdeki hastanelere sevk edildiği; şu ana dek olayda can kaybı olmadığı açıklaması yapılmıştır. Olaydan sonra su deposunun boru sistemlerinin değiştirilmesi için çalışmalar başlatıldığı; kuyudan su çeken pompanın bulunduğu alandaki paslanmış boruların değiştirildiği belirtilmiştir. Hastaların tedavisi sürerken köyde bulunanlar, Kurban Bayramı’ndaki kurban atıklarının dereye bırakıldığını, bu nedenle atıkların içme suyuna karıştığını, ayrıyeten bu atıkların etrafa makûs koku yaydıklarını ve köydeki çocukların serinlemek için dereye girdiğini belirtmişlerdir. Öbür sözle zehirlenmelerin kurban atıklarından kaynaklandığını argüman etmişlerdir”
Güvenli İçme ve Kullanma Suyu Temini
Bilindiği üzere sağlıklı, pak ve inançlı içme-kullanma suyu temini, temin edilen suyun kalitesinde sürekliliğin sağlanması ve klorlanması, 5393 sayılı Belediyeler Kanunu, 1593 sayılı Genel Hıfzıssıhha Kanunu ve 5302 sayılı Vilayet Özel Yönetimi Kanunu mucibince; belediyeler ve vilayet özel yönetimlerin misyon ve sorumluluğundadır. Tüketimi sunulan içme-kullanma sularının kalitesine yönelik denetleme ve izleme çalışmaları ise 1593 sayılı Genel Hıfzıssıhha Kanunu ve 1 No’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yeterince Sıhhat Bakanlığı’nca yürütülmektedir. Yani mevzuata nazaran olayın yaşandığı bölgede pak ve inançlı içme-kullanma suyu sağlamak, atık su sıkıntısını çözmek Bolu Vilayet Özel Yönetimi Su ve Kanal Hizmetleri Müdürlüğü’nün hizmet alanındadır.
Sağlık Bakanlığı Acilen Kontrol Raporlarını Sunmalıdır
Bolu’da salgının yaşandığı bölgede su kaynaklı salgınlarda birinci bakılması gereken noktalarından biri, su depolarıdır. Salgınlar için en kıymetli bahislerden biri salgına neden olan şartları ortadan kaldırmaktır. Su kaynaklı mümkün salgınların önüne geçebilmek için su depoları belli dönemlerle denetlenmelidir. Denetlendiğinde; su deposunun muhafaza alanının kâfi olup olmadığına, su ile temas eden yüzeyin uygunluğuna, sabit merdivene, depo içinin paklığına, havalandırma bacasının varlığına, haşere ve kemirgen girişini engelleme durumuna, kapı-pencere güvenliğinin yeterliliğine, klorlama aygıtının uygun çalışıp çalışmadığına bakılmalıdır. Belirttiğimiz bu konularda saptanan eksikliklerin ne olduğu ve bunlarla ilgili ne üzere süreçlerin yapıldığı, günlük bakiye klor vefatının yapılıp yapılmadığı, depodaki su için son iki yılda kaç sefer biyolojik ve kimyasal tahlil yapıldığı hususlarında Bolu Vilayet Özel Yönetimi ve Sıhhat Bakanlığı tarafından acilen kamuoyuna bir açıklama yapılmalı ve kontrol raporları sunulmalıdır.
Salgın geliştikten sonra ise salgına ani karşılık vererek sönümlendirmek gerekmektedir. Sıhhat Bakanlığı, 2019 yılından “Ani Gelişen Halk Sıhhati Tehditlerine Yönelik Erken İkaz Karşılık Sistemi Uygulama Yönergesi”ni hayata geçirmiştir. Buna nazaran besin, su yoluyla bulaşan hastalıklar için Bulaşıcı Hastalık Sürveyans ve Erken İkaz Sistemi “İzci” devreye girecek ve sağlık kuruluşu müracaatları ile bulaşıcı hastalık teşhisleri 7 gün 24 saat takip edilecekti. Fakat Bolu salgınındaki hadise sayıları da Erken Uyarı-Cevap ve Saha Epidemiyolojisi uygulamasının başarısızlığını göstermektedir.
Salgının başlangıcı sonrasında yapılması gerekenlerle ilgili aşağıdaki sorularımızın karşılıkları Bakanlık tarafından verilmelidir.
- Bolu’daki salgında sıhhat kurumlarına birinci müracaat tarihi nedir? Birinci müracaatlarda Zarurî Bulaşıcı Hastalıklar Elektronik Hadise İnceleme Formu doldurularak hadise bildirimi yapılmış mıdır?
- Tespit edilen olayların vilayet sıhhat müdürlüğüne bildirimi anında yapılmış mıdır? Anında bildirilmeyen olaylar, kaç gün sonra vilayet sıhhat müdürlüğüne bildirilmiştir?
- Sağlık müdürlüğü birinci olayın tespitinden kaç gün sonra köye gitmiştir?
- İlk hadisenin tespitinden kaç gün sonra su deposu ve şebeke suyu ile besinlerden numuneler alınmıştır?
- Su deposundaki bakiye klor ölçümü birinci olaydan kaç gün sonra yapılmıştır? Sonuç ne olmuştur? Köylüler birinci hadiseden kaç gün sonra depodaki suyu kullanmayı bırakmışlardır?
- Bu bölgede 12 yıl içinde su deposu kaynaklı öbür salgın yaşanmış mıdır, yaşandı ise su deposu için iyileştirmeler ve bunların takibi yapılmış mıdır?
- İlk hadise tarihi ile takımların köye ulaşması ortasında kaç gün vardır?
- Sağlık kurumlarına gitmeyip alanda tespit edilen hadise sayısı kaçtır ve bu olaylar birinci hadiseden kaç gün sonra tespit edilmiştir?
Sağlıkta Dönüşüm Programı
Sağlıkta Dönüşüm Programı’yla birlikte bölge tabanlı çalışma, kollayıcı sıhhat hizmetleri ve takım anlayışı zayıflatılan; toplum sıhhati yerine kâr öncelenen bir sıhhat sistemi oluşturulduğu ortadadır. Bu sıhhat sisteminin; COVID-19 salgınında net biçimde görüldüğü üzere Bolu’daki su kaynaklı olduğu düşünülen mevcut salgında, salgını tedbire; salgın başladıktan sonra ise anında güçlü yanıt verme bahislerinde tesirli olamayacağı açıktır. Salgında Erken Uyarı-Cevap Sistemi işlememesi, tıp fakültesi olan bir vilayetten farklı bir ile sevk gerçekleşmesi üzere mevzular da sıhhat sistemindeki tıkanmanın bulgularından oldu. Su kaynaklı salgınların önüne geçebilmek için Sıhhat Bakanlığı’nın, vilayet özel yönetimlerinin, belediyelerin belirlenmiş misyonlarını, pak suyun bir hak olduğu ve toplum sıhhatinin öncelenmesi gerektiği şuuruyla yapılması gerektiğini hatırlatıyoruz. Tıkanan bu sıhhat sisteminin devamının, yeni salgınların önünü açacağını ve yıkımı derinleştireceğini belirterek, şeffaf ve bilimsel salgın idaresi talebimizde ısrar ediyoruz. (BSHA – Bilim ve Sıhhat Haber Ajansı)
