Tüm ülkeyi Yasa boğan zelzele felaketinden sonra maalesef pek Fazla insan yakınını kaybetmenin acısıyla baş etmeye çalışıyor. Bu kayıp ve Yas süreci ize şahıstan bireye ve birçok faktöre bağlı olarak değişkenlik gösterebiliyor. Kişinin yaşadığı, büyüdüğü Etraf ve kültür tesiri, diğerleriyle alakaları, baş etme formülleri, manevi inançlar, kaybın nasıl gerçekleştiği, kaybın büyüklüğü, yakınlığı ve başa çıkma stratejilerinin farklı olduğunu lisana getiren Anadolu sıhhat Merkezi’nden Uzman Psikolog Melodi Dokuzlu, “Kayıp sonucu yaşanan davranışsal, bilişsel, duygusal ve fizikî yansıların görülmesi olağandır. Ancak ortalama 6 ay geçmesine Karşın toplumsal, mesleksel ve şahsî fonksiyonelliğin giderek bozulması travmatik Yas olarak tanımlanabilir” dedi.

Anadolu sıhhat Merkezi’nden Uzman Psikolog Melodi Dokuzlu, sevdiklerini kaybeden şahıslara yanlışsız bir halde dayanak olmanın yollarını anlatmanın yanı sıra, Yas süreci ve evreleri ile ilgili de aşağıdaki bilgileri verdi:

Birinci evre

Hissizlik evresidir. Sevdiği kişinin hayatını kaybettiğini öğrenen bireyin birinci reaksiyonu şok olur ve sevdiği kişiyi kaybettiğini kabul edemez, boşluğa düşer ve Hayal kırıklığına uğrar. İnkâr ve kabullenememe olağandır. Bu evre birkaç saat ile birkaç hafta devam edebilir. şahıs yeterli hissetmekten korkabilir, suçluluk duyabilir. Öfkesini etrafına yansıtabilir. Sakinleşmekte zorlanabilir yahut olağandan Çok reaksiyonsuz olabilir.

İkinci evre 

Birkaç ay yahut birkaç Yıl sürebilen, kaybedilen kişiyi hasrete ve arama evresidir. Kayıptan sonra şahıs gerçeği daha âlâ idrak etmeye başlar. şahıs dışarıda gördüğü birinin konuşmasını, davranışını ya da Hariç görünüşünü kaybettiği şahsa benzetir. Yas tutan birey iki ruhsal durum ortasında gidip gelir. hasret ve acı. Hissedilen Hasret duygusu hayatını kaybeden kişiyi arama davranışını da beraberinde getirir.

Üçüncü evre

Ruhsal çökkünlük ve ümitsizlik evresidir. şahıs kendisini teselli eden insanlara karşı düşmanlık besleyebilir zira teselli eden kişinin, hayatını kaybeden kişiyi önemsemediğini, bu durumu kabullendiğini düşünür. Hatta birtakım durumlarda kişinin vefatından Mesul olabileceğini bile düşünebilir. Bu türlü bir durumda Yas tutan şahıs etrafından teselli değil, kayıpla ilgili hürmet beklemektedir.

Dördüncü evre

Toparlanma evresidir. Yas tutan şahıs artık Olumsuz hislere karşı daha güçlüdür. Öfkesini Denetim edebilir, hayatının eskisi üzere olmayacağını kabullenir, daha Çok empati kurabilir ve hayatını tekrar sisteme sokabilir. Kaybedilen kişinin yokluğu kabul edilir ve rutin yaşama devam etmeye başlanır. Bu sırada da toplumsallaşma yaşanır ve yeni hünerler kazanılır. Bu süreç sırf güzelleşme yahut yaranın düzgünleşme evresi değildir. şahıs daha evvelden sahip olduklarına yeni durumu ile devam etmeye başlar. Yeni gerçekliğe adapte olmaya çalışır.

Çocuklar Yas sürecini nasıl yaşar? 

3-5 yaş: Değişen Ömür şartları ve bozulan düzey çocukların Ahenk problemleri yaşamasına neden olur. Bilhassa bu ıslak kümesinde maruz kalınan doğal afetin tesiri ile ilişkili olarak kaygı, şaşkınlık ve güvensizlik hali oluşur.

6-11 yaş: Bu ıslak kümesindeki çocuklar artık olaylar hakkında mantıklı yorum yapabilecek olgunluğa erişmeye başlarlar. Yetişkinlerin de afetlere karşı savunmasız ve zayıf olduklarını görerek onlara karşı da itimat kaybı yaşayabilirler.

Kayıp yaşayan ve Yas sürecinde olan bireylere dayanak olmanın yolları

• Sakin ve dikkatli bir biçimde sözleri seçerek, yavaşça konuşarak ve Müsait vakitlerde sessizliğe müsaade veren dikkatli bir konuşma yapılmalı.
• Kayıp yaşayan şahıs için mahremiyet sağlanmalı. Daimi ona takviye olmak için baskı yapıp bunaltmamak gerekir.
• Eline yahut omzuna hafif bir dokunuşla ya da yanına oturarak kişinin önemsendiği vurgulanabilir.
• Yasın istenilen ortamda yaşanmasına müsaade verilerek, Yasa ait verilen bütün davranışlar kabul edilmeli ve verilen reaksiyonların ferdi olduğu unutulmamalı.
• Yaşanan yıkıcı ve yıpratıcı afet sonrası 4-6 haftaya varan isteksizlik, halsizlik, çökkünlük hali olabilir. Bu sürecin olağan olduğunu unutmamalıyız. Bu süreci mümkünse sevdiklerimizle geçirmeye çalışmalıyız.
• Zihnimizde elbette bu afetle ilgili niyetler, hisler olacak. Ama Hariç etkenlerden aldıklarımız bizi epeyce yordu. Bir mühlet sarsıntıyla ilgili haberleri kısıtlayarak günlük yaşama odaklanmalıyız.
• Kişinin hislerini yaşamasına müsaade verilerek kaybının farkına varması ve yasını Anlatım etmesi için Müsait ortam sağlanmalıdır.
• Duygu karmaşasının olağan olduğu kabul edilmeli. kayıp öncesi ve sonrası kişinin davranışlarındaki değişimler vurgulanmamalı.
• Sakin, yası kabullenen ve inançlı bir ortam sağlanmalı. Konuşmaların bu türlü vakitlerde kişinin yanında bulunmaktan daha az Ehemmiyet taşıdığını unutmamalıyız.
• Yakınını kaybeden kişinin, kaybettiği şahıs ile bağlarını devam ettirmesinin yollarını bulmasına Yardımcı olmak hayli değerli.
• Daha Evvel kayıp yaşamış biriyle konuşmak Yas sürecindeki şahsa Fazla âlâ gelecektir. şahıs anlaşıldığını düşünerek kendisini daha güzel hissedebilir.

Kaynak: (BYZHA) – ak Haber Ajansı