Yapay zeka ve dijital teknolojilerdeki gelişmeler, afetlerin evvelce kestirimi, afet sonrası hasar tespiti, süratli müdahale ve yardım uyumu üzere pek Fazla alanda Kıymetli imkanlar sağlıyor. Faal afet yönetimi için teknolojinin kullanılmasının mecburilik haline geldiğini söyleyen yeni nesil teknoloji şirketi Cerebrum Tech’in Kurucusu ve Yönetim Şurası Lideri Dr. Fazilet Erkul, “Yapay zeka yardımıyla afetler daha gerçekleşmeden bütün senaryolar çalışılabilir. Uydu manzaralarından ve alandan gelen bilgilerin tahlilleriyle oluşturulan karar takviye sistemleri yöneticilere yol gösterebilir. alan gruplarının muhtaçlığa Müsait yönlendirilmesi üzere hayati kararlar Fazla daha kısa müddette alınabilir. Afet idaresi sistemleri sel, orman yangını, zelzele üzere farklı başlıklarda özelleştirilebilir” dedi.
Birleşmiş Milletler Afet Risk Azaltma Ofisi (UNDRR) sayılarına nazaran zelzele, sel, kasırga, kuraklık ve orman yangınları üzere doğal afetler her Yıl ortalama 160 milyon insanın hayatını derinden etkiliyor. Can kayıplarına ve maddi ziyana yol açan doğal afetlerin şiddetinin ve sıklığının yaşanan global iklim krizi nedeniyle ilerleyen yıllarda daha da artması bekleniyor. Bu nedenle doğal afetlere karşı mahallî, Ulusal ve milletlerarası seviyelerde kurulacak afet idaresi sistemleri Aka Ehemmiyet taşıyor. nihayet yıllarda Yapay zeka uygulamaları ve dijital teknolojilerde yaşanan ilerlemeler afet idaresi konusunda da aktif tahlillere kapı aralıyor. Sürdürülebilirlik odağında Yapay zeka, siber güvenlik, metaverse ve akıllı kentler teknolojileri üzerine aktiflik gösteren yeni jenerasyon teknoloji şirketi Cerebrum Tech’in Kurucusu ve Yönetim Heyeti Lideri Dr. Fazilet Erkul, aktif bir afet yönetimi için teknolojiden azami düzeyde faydalanılması gerektiğini ve dünyada da afet öncesi ve sonrası süreçlerde Yapay zeka uygulamalarının süratle arttığını söyledi.
Dünyada erken İkaz sistemleri için çalışmalar yapılıyor
Teknoloji ve Yapay zekanın afet öncesinde ve sonrasındaki kullanım alanları hakkında bilgi veren Dr. Fazilet Erkul, “Yenilikçi teknolojilerden yararlanılması afet sonrasında olduğu kadar, afet öncesinde de riskin azaltılması ismine oldukça önemli kazanımlar sağlıyor. Afet
öncesi süreçlere yönelik Yapay zeka dayanaklı sistemler, uydu manzaraları, hava varsayımları üzere Türlü kaynaklardan gelen Aka ölçülerdeki dataları tahlil ederek erken İkaz sistemlerinin kurulmasını sağlayabiliyor. Sel, kasırga, heyelan, tsunami üzere tabiat olaylarına karşı muvaffakiyetle çalışabilen erken İkaz sistemleri, zelzele üzere daha sofistike tabiat olaylarına yönelik de çalışmaların konusu haline geldi. Çin ve İsrail’de iyonosferdeki elektrik yüklü parçacıklardaki dalgalanmaların tahlil edildiği Örnek çalışmalar var. Avrupa ve Japonya’da ise zelzele gerçekleşmeden 10-15 saniye öncesinde İkaz verebilen sistemler mevcut. Böylelikle bir nebze de olsa insanların inançlı alanlara yöneltilmesi ve güç santralleri üzere riskli yapıların kullanım dışı bırakılması Muhtemel oluyor” dedi.
Yapay zeka ile bütün afet senaryolarına hazırlık yapılmalı
Afet yönetimi süreçlerinin karmaşık ve dinamik bir yapıya sahip olduğunu vurgulayan Dr. Erkul, “Afet yönetim sürecinde süratli planlama, karar Eda ve doğru uygulamaların hayata geçirilmesi kritik bir öneme sahip. Dataların depolanması, işlenmesi, haritalandırılması ve değerlendirilmesi için teknolojinin sağladığı imkanlara ihtiyaç var. Yapay zeka yardımıyla afetler daha gerçekleşmeden bütün senaryolar hazırlanıp, üzerinde çalışılabilir. Bu senaryolara karşı mümkün aksiyon planları Amade tutulur. Ayrıyeten bu sistemlerde faal rol alacak vazifeliler metaverse ortamında sanal simülasyonlar yardımıyla eğitilebilir. Uydu imgelerinden ve alandan gelen bilgilerin tahlilleriyle oluşturulan karar dayanak sistemleri yöneticilere yol gösterebilir. Afet idaresi sistemleri sel, orman yangını, zelzele üzere farklı bahis başlıklarında da özelleştirilebilir” diye konuştu.
Afet sonrası süreçte Yapay zekanın suratından faydalanılmalı
Yapay zekanın en tesirli olduğu alanın afet sonrasındaki vakitle yarışılan arama-kurtarma ve lojistik evresi olduğunun altını çizen Dr. Erkul, “Yapay zeka algoritmaları ile uydu imajı datalarını işleyerek hasarın boyutunu acilen tespit edebiliyoruz. Böylelikle Gerekli kol gücü ve materyal muhtaçlığı süratle seferber edilebilir. Bu bilgiler üzerinden oluşturulacak haritalamalar ile arama kurtarma takımları için öncelikli pozisyonlar belirlenebilir. Yapay zeka tabanlı sistemler, afet sonrası yol ve köprülerin durumunu tahlil ederek en süratli rotayı belirleyebilir. Birebir vakitte, acil durum depolarındaki gereçlerin stok durumu takip edilerek, Noksan olan materyallerin en kısa müddette tamamlanması sağlanabilir. Toplumsal medya bilgilerini toplayarak insanların pozisyonu belirlenebilir. Bu tip çalışmalar yaşanan Aka can kaybı ve yıkımla hepimizi Yasa boğan Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat zelzele felaketinin akabinde kısıtlı da olsa uygulandı. Biz de Cerebrum Tech olarak uydu imgelerinin tahlili ve haritalama çalışmalarına elimizden geldiğince takviyede bulunduk” diye konuştu.
Robotlar yıkıntı altına ulaşmakta en Değerli yardımcılar
Arama-kurtarma çalışmalarında drone ile görüntüleme ve robotik üzere teknolojilerden de faydalanmak gerektiğinin altını çizen Dr. Erkul, “Dünyada afet sonrası çalışmalarda robotların öne çıktığı örnekleri daha sık görmeye başladık. Grupların erişemediği alanlara robotlarla ulaşarak yıkıntı altına ilkyardım ve Besin üzere gereçlerin teminini sağlamak Muhtemel olabiliyor. Bu robotların karada, havada ve suda çalışan farklı versiyonları bulunuyor. Sese, ısıya hassas görüntüleme sistemleri de yıkıntı altındaki canlı varlığının tespitinde Fazla Değerli bir rol oynuyor. Bunlar bilinen fakat ülkemizde pek yaygın kullanılmayan ekipmanlar.
Afetlerde teknoloji kullanımında ABD ve Çin lider
Her ne kadar nihayet dönemlerde dünya genelinde afetler karşısında bilgi teknolojilerinin kullanımının gerekliliğine yönelik farkındalık artmış olsa da uygulamaların beklenen düzeyde olmadığı görülüyor. Bu mevzuda 2020 yılında yapılmış bir istatistik çalışmasında, afet risklerinin azaltılması hedefiyle teknolojinin imkanlarından yararlanma oranının ABD ve Çin’de %14-15 düzeylerinde olduğu pek çok ülkede bu ortalamanın %3-5’i geçemediği tespit edilmiş durumda. Afetlerden ziyadesiyle canı yanmış bir ülke olarak devlet kurumlarımız, Özel kesim ve üniversitelerimiz ile afet idaresinde teknolojik yatırımlarımızı artırmamızın ileriki periyotlarda tıpkı acıları tekrar yaşamamamız için epeyce Değerli olduğunu düşünüyorum” sözlerini kullandı.
Kaynak: (BYZHA) – ak Haber Ajansı
