Kahramanmaraş zelzelelerinin akabinde en Fazla tartışılan bahisler ortasında Bina kontrolü, yapıların zelzele yönetmeliğine uygunluğu, mühendislik ve müteahhitlik hizmetlerindeki eksiklikler yer aldı. İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Mimarlık Fakültesi Bina ve zelzele Mühendisliği Birimi Aka yıkımların yaşandığı sarsıntılarda, bölgedeki yıkılan binaların yüzde 52’sinin 1999 Marmara zelzelesi sonrasında yapılan binalar olduğunu açıkladı. Türkiye’nin güneyindeki sarsıntılar Marmara ve Ege bölgesinde de kaygıya neden oldu. İstanbul’da ve İzmir’de yaşayan vatandaşlar binalarının sağlam olup olmadığını öğrenmek için müracaatlarda bulunurken, belediyeler de üniversitelerin işbirliğiyle kentlerdeki Bina stoklarının röntgenini çekmek için harekete geçti.

Bilim sıhhat Haber Ajansı (BSHA),  TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şube Lideri aksiyon Ulutaş Ayatar ile bir ortaya gelerek zemin-bina münasebeti, Bina kontrol, mühendis müteahhit sorumluluğu hususlarında bilgi aldı. 

Deprem Olacak Mı Diye Sormamalıyız?

İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şube Lideri hareket Ulutaş Ayatar, nihayet yüzyılda yaşanan en Aka zelzele felaketlerinden birini yaşadığımızı, Fazla sayıda insanımızı kaybettiğimizi ve iki sarsıntıda de Fazla sayıda binanın hasar aldığını ve fevkalade bir yıkımla karşı karşıya kalındığını söyledi. Depremlerde yıkımların yanısıra arama kurtarma çalışmalarında yaşanan eksiklikler hakkında da değerlendirmede bulunan Ayatar, “ Arama kurtarma konusundaki koordinasyonsuzluk toplumu en Çok zorlayan kısım oldu. Beşerler çaresizce kurtarılmayı beklediler. Maalesef bu hususta Fazla aciz kalındı. çok fazla insanımızı kaybettik Istırap günler içerisindeyiz. Bu bir Tesadüf mü bir mukadderat mi? Elbetteki değil. Yıllardır yer bilimciler de bizler de uyarıyoruz. Bu zelzeleleri yaşıyoruz ve yaşayacağız. Bu da bir gerçek. Bizim artık zelzele olacak mı sorusunu sormamamız lazım. Bu bilimsel bir gerçek!” dedi. 

Her Türlü Tabana İnşaat Yapılabilir

Yapı güvenliği konusunda açıklamalarda bulunan İnşaat Mühendisleri Odası Şube Lideri Ayatar, Bina güvenliği konusundaki sorumsuzluklar nedeniyle 10 binlerce insanın hayatını kaybettiğini söyledi. Bundan sonraki süreçte konuşulması gereken en önemli hususun Bina güvenliği olduğuna işaret eden Ayatar, “Yapı güvenliğini konuşmamız ve buna yönelik icraatları gerçekleştirmemiz gerekiyor. Bu zelzelede de sıkça tartışılan başlıklardan biri tabanın yapısı oldu. Bu husus İzmir sarsıntısında de tartışılan mevzular ortasında sıkça yer aldı.  İzmir’e 80 km uzaklıktaki bir fay kırıldı ve  Bayraklı’da binalar yıkıldı. Basen tesirinden kaynaklı olarak meydana gelen bu yıkımlar tıpkı formda Kahramanmaraş sarsıntılarında de oluştu. Taban özellikleri, yapıya dair alınan bilgilerden bir adedidir. Tabana dair bilgi yer bilimciler tarafından toplanması gereken bir bilgidir. ancak Şayet bu taban daha Olumsuz kaideler içeriyorsa buna bioteknik konusunda uzman bir inşaat mühendisinin çalışması, Temel tasarımı yapması ve üst yapıcıya bilgi aktarması gereklidir. Bina taban ortasındaki etkileişmi yanlışsız yorumlayamamak  Aka problemimiz. Her türlü tabana inşaat yapabiliriz diyoruz lakin bunun bir kadro teknik kuralları var. Ve bunun da bir ekonomik karşılığı var” diye konuştu. 

Masanın Ortasına İnsan Hayatı Konulmalı!

Her yere yapı yapılır mı konusunda ‘evet yapılır’ açıklamasında bulunan veren İnşaat Mühendisleri Odası Lideri hareket Ayatar, yanlışsız taban dataları ışığında yanlışsız hesaplamalarla her yere inşaat yapılabileceğini, sarsıntıya dirençli kentler yaratmanın Değerli olduğunu söyledi.  “Esas bahis Bina güvenliği ve sarsıntıya karşı dirençli kentler oluşturmak. Artık herkesin ayrım etmesi gereken husus budur” diyen Ayatar şöyle konuştu: “Bu da tabi ki Biricik bir akılla Muhtemel değildir. Merkezi yönetim, Lokal idareler, Uğraş odaları, üniversiteler işbirliğiyle çalışarak masanın ortasına insan hayatının kıymetini koyarak çalışmaların başlatılması gerekmektedir. Bu hususta bir Fazla planlama çalışmaları var. Şimdiye kadar gerçekleştirilen yasa, yönetmelik değişiklikleri Mevcut lakin uygulamada eksiklikler var. Artık eksiklikleri konuşmak gerekiyor. Ortak akla gereksinimimiz var.”

“Yapı İnşasında bütün Aktörler Alanında Uzman Olmalıdır”

Yapı üretiminde yer alan, vazife alan, bütün aktörlerin eğitimli ve uzman kâfi uzman olmasına dikkat çeken Ayatar, “Bir Bina üretiminden bahsediyorsak, bu Bina içerisinde yer Meydan bütün aktörlerin yetkinliğinin sağlanması gereklidir. Müteahhitler açısından bakınca bir grup kriterler Laf hususudur. Müteahhitin mühendis olmaması, teknik takımının kuvvetli olmasına yönelik zorunluluğun olmaması Tüm bunlar bir eksi olarak dönüyor bize. Bir Lahza Evvel müteahhitlik yasasında düzenlemeye gidilmesi gerekiyor. Müteahhit yapılan işin projesinde de Mesul olmalıdır. Bu noktada mühendislerin, teknik elemanların yetkinliği ortaya çıkıyor. Bu bahiste oda olarak yıllardır uzman mühendislik kavramının yerleşmesi gerektiğini söylüyoruz. Bu konuda yönetmelik hazırladık lakin yasal boşluklar nedeniyle bu yönetmeliği yayınlayamaz durumdayız. Bizlerin bir Lahza Evvel uzman mühendislik kavramını hayata geçirmemiz mecburidir. Mesleksel mesuliyet sigortasının artık konuşulması gerekiyor. Ve tabi ki ustalar, emekçiler, kalfaların da yetkinlik düzeyinde olması gereklidir. Alınan evraklar kağıt üzerinde kalmamalı, misyon Meydan herkesin yetkinliği sağlanmalıdır” halinde konuştu. 

Sahada İşveren Mühendis Olmalıdır!

Mühendis sorumluluğu konusuna değinen Ayatar, “Sahada işveren mühendis olmalıdır. Yapı, inşaat mühendislerinin alanıdır. Bina güvenliği ve tasarımı inşaat mühendislerinin kısmıdır. Bu çerçevede harekete geçmeliyiz, bundan şaşmamalıyız. Hatay’da birebir mühendis tarafından bir Bina var. Biri güçlendirilen bir Bina yıkılmamış lakin diğer yıkılmış. Bu Örnek bile zelzele karşısında yapının güvenliğinin değerine dikkat çekiyor. Mühendisliği artık önemsemeliyiz bizim kurtuluşumuz buradadır. ilim baz alıp mühendisliğin yalnızca bir imza olmadığını kavramalıyız” dedi.

İmar Affı Sorunu ve Gerçekler

İmar affı konusunda İzah yapan Ayatar şunları söyledi: “İmar affı çıktığında periyodun bakanı ‘biz üç beş bin liraya vatandaşımızla helalleşirken bunun üç beş binini mühendise kaptırmasın diye o kısmı periyot dışı bıraktık’ demişti. Vatandaşlar kendi beyanlarıyla ‘benim imal güvenli’ demiş oldu. Bu; üç beş kuruş kaptırması sorunu değildir. Toplumsal şuuru önemsiyoruz. Bu da Biricik taraflı değil, topyekün ulaşılabilecek bir olgudur. Her idarecinin aldığı sorumluluğu yerine getirmesi, bizlerin de vatandaşlar olarak inançlı, sağlıklı yapılarda barınmak oturmak istiyoruz demelidirler.”

İzmir ve Yapılan Çalışmalar

İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şube Lideri aksiyon Ayatar, İzmir’de zelzeleye karşı yapılan çalışmalar hakkında bilgi verdi. Ayatar, kentte Bina stoğuna dair bir grup çalışmaların 1999 yılında hazırlanan mastır planı çerçevesinde gerçekleştirildiğini, inşaat mühendisleri odasının da çalışmalarda vazife aldığını belirtti. Ayatar nihayet olarak şu bilgileri verdi: “2009 yılında İzmir Valiliği tarafından düzenlenen bir sempozyumda misyon aldık. Aşikâr ilçeler, mahallelerde; Manavkuyu, Basın Sitesi ve Alaybey’de çalışma yaptık. Bina stoğuna dikkat çekmek amaçlandı. 2017 yılında İzmir Büyükşehir Belediyesi ile işbirliği çerçevesinde Balçova ve Seferihisar’da bir çalışma yaptık. 30 Ekim zelzelesi ve yıkımlardan sonra Bayraklı’da envanter çalışması gerçekleştirdik. Bornova’da çalışmalarımız devam ediyor” dedi. 

Karot Testi, Güçlendirme ve Mikrobölgeleme Çalışmaları

Eylem Ayatar nihayet periyotlarda ismini sıkça duyduğumuz karot testi konusunda da bilgiler paylaşarak, yapı tahlillerinin İzmir’de yapılmaya başladığının altını çizdi. Ayatar şunları söyledi: “Bizim bir klavuzumuz var. Müsait formda denetleme yaparsak Bina güvenliğinde güzeliz diyebiliriz. Performans tahlili denilen bir tahlilimiz var. var yapıların tahlili yapılıyor. Karot alınıyor binalar denetleniyor. Can güvenliği sağlanmaz ise iki seçenek var. Biri yapıyı güçlendiriliyor Öteki de yıkıp tekrar yapılıyor. Bu ayrıntılı bir Amel olduğu için 900 binin üzerinde bir yapıda yapmak Fazla Mümkün değil. Bu nedenle ekonomik olarak daha Müsait bir tahlil süratli tarama teknikleri de mevcut. Mikrobölgeleme ve faylarla ilgili çalışmalar var. bütün bunlar çakıştırılıp maksatların üretilebileceği Anlatım ediliyor. bütün kentin Bina soğuğun incelenmesi Değerli bilgiler verecek. Bunun da bir dönüşüme  ya da güçlendirmeye evrilmesi gerekiyor. İşin en Değerli yeri de burasıdır. İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin Bina stoğu, envanter çalışmasının bütün kente yayılacağına dair bir kelamı de vardır.” (BSHA-Bilim Ve sıhhat Haber Ajansı)