Otizme dikkat çekmek ve farkındalık yaratmak gayesiyle, Birleşmiş Milletler tarafından 2008 yılından itibaren 2 Nisan, “Dünya Otizm Farkındalık Günü”  kapsamında Türlü etkinlikler ve farkındalık çalışmaları düzenleniyor. 

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi ve Gelişimsel Yetersizlikler ve Otizm İzlem Birimi Sorumlusu Doç. Dr. Sezen Köse, Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) hakkında bilgiler verdi.

Otizm spektrum bozukluğunun tarifi belirtileri ve sıklığı ile ilgili açıklamalarda bulunan Doç. Dr. Köse, “Otizm Spektrum Bozukluğu şahısların diğerleriyle ve dünyayla nasıl etkileşime girdiğini etkileyen ve belirtileri hayatın birinci yıllarında başlayan nörogelişimsel bir tablodur. Bilhassa toplumsal alakalar ve irtibat maharetleri olmak üzere hayatın pek Fazla alanındaki fonksiyonelliğe yansıyan beyin gelişimi, ilişkileri ve işleyişinin etkilendiği bir bozukluktur. Yani beyin gelişiminde ömrün erken devrinde ortaya çıkan farklılıklardan kaynaklanır.

Ayrıca tekrarlayıcı ve takıntılı davranışlar, İlgi alanları, duyusal hassasiyetler yani ses hassaslığı, koku, tat, dokunma hassaslığı üzere farklılıklar da teşhis kriterleri ortasında yer alır. Günümüzde 4 yaşındaki çocukların yüzde 2,1’inde, 8 yaşındaki çocukların ise yüzde 2,7’sinde yani 36 çocuktan 1’inde OSB saptandığı bildiriliyor. Yani çocukların yaklaşık olarak yüzde 2’sini etkiliyor” dedi.

“OSB’nin belirtileri her çocukta farklı olabilir”

Otizm belirtilerinin genel olarak bir ıslak civarı anlaşılabildiğini Anlatım eden Doç. Dr. Köse, “Hatta ileriki periyotta otizm tanısı almış olan bebeklerin 6-10 aylık iken karşısındaki yüzlere nazar müddeti ve beyin cevaplarının yetersiz olduğu, 6 aylık bebekken bile yüzlere bakma müddetlerinin daha kısa olduğu saptanmıştır. Geç başlangıçlı kimi olguların belirtilerinin ise 18-24 ay ortasında görülmeye başlayabileceği belirtilmektedir. Otizm belirtilerinin hafifçe ağıra gerçek bir yelpazede yer aldığını ve Vakit içinde birtakım değişimler görülebileceğini, belirtilerin ıslak periyoduna ve çocuğun gelişimsel seviyesine nazaran görünümlerinin farklılaşabildiğini bilmekteyiz, bu nedenle tablo otizm spektrumu olarak Anlatım edilmektedir” diye konuştu.

OSB’nin belirtilerinin her çocukta farklılık gösterdiğini söyleyen Doç. Dr. Köse, “Bazı çocuklarda zihinsel yetersizlik, dil-konuşma hünerleri ve öz bakım hünerlerinde bariz gerilikler, toplumsal bağlantı ve etkileşime hiç girmeme, kaçınma, göz teması kurmama, ismine Karşılık vermeme, başına buyruk davranışlar görülebilirken; kimi çocukların ise zihinsel fonksiyonelliği, lisan ve konuşma marifetleri ve akademik başarısı olağan olabilir. Olguların yaklaşık yüzde 60’inda zihinsel yetersizlik yoktur.

OSB’li birtakım olgular sosyal ilgiye istekli ve etkin olabilirler fakat davranışlarını ortama Müsait biçimde ayarlama, empati ve his düzenleme meseleleri nedeniyle akranları tarafından garip karşılanıp dışlanmaya, zorbalığa maruz kalabilirler. Kimi OSB’li çocuklar ise Özel bir alanda Fazla yetenekli olabilmektedirler. Yani, OSB belirtileri, çocuğun gelişimsel seviyesine ve gelişimsel periyotlara nazaran, her çocukta farklı seyredebilir. Şayet çocuğunuzun toplumsal, iletişimsel yetersizlikleri olduğunu düşünüyor ve takıntılı, tekrarlayıcı davranışlar ya da İlgi ve merakları konusunda kaygılıysanız kesinlikle OSB konusunda tecrübeli bir Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi uzmanına başvurulmalıdır” dedi.

“Anne ve babanın davranışları ve İlgi yetersizliği otizme neden olmaz”

Otizmin oluşumunda tesirli olan faktörlerden de bahseden Doç. Dr. Köse, “Otizm Spektrum Bozukluğunun, çoğul genetik faktörler ve gen ile Etraf etkileşimi sonucu beyin gelişimi, temasları ve fonksiyonelliğinin etkilenmesi ile ortaya çıktığı kabul edilmektedir. Yani beyin gelişiminde hayatın erken devrinde ortaya çıkan farklılıklardan kaynaklanır. Özellikle belirtmeliyiz ki anne babanın davranışları ve İlgi yetersizliği otizme neden olmaz. Aşılar kızamık, kızamıkçık, kabakulak aşısı iç besinler ve ağır metaller ile otizm ortasında hiçbir irtibat bulunamamıştır” dedi.

Otizmin tedavi edilebilen bir Arıza olduğunu da Anlatım eden Doç. Dr. Köse, “Otizmin bilinen, bilimsel destekli en yaygın müdahale formülü düzgün yapılandırılmış kişisel ve Küme Özel eğitim uygulamalarıdır. Erken teşhis ve Müsait müdahale, tedavi karşılığında Fazla değerlidir. 2,5 yaşından Evvel teşhis almış ve tedaviye başlayan kümede toplumsal belirtilerde düzgünleşme oranlarının yüzde 65’e vardığı bildirilmiştir. Yani erken teşhis ve erken başlayan uygun, kişiselleştirilmiş Özel eğitim uygulamaları seyirde Fazla kıymetlidir. OSB’li her çocuk birebir olmadığı için eğitim muhtaçlıkları ve eğitime yanıt mühletleri de değişmektedir. Lakin her çocuk farklı Hız ve seviyelerde de olsa Özel eğitimden faydalanır” dedi.

Otizm tedavisinde aile eğitimi Fazla Kıymetli

Otizmin tedavisinde aile eğitiminin Fazla Değerli olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Köse, “Bireysel ve Küme Özel eğitimin yanı Dizi ailelere yönelik eğitim programları, duyuların düzenlenmesi ve bedensel aktivitelere yönelik eğitsel yaklaşımlar da tedavi programlarının içinde yer almaktadır.  Tipik gelişim sürecinde de çocuğun prososyal davranışlarının gelişimi kademeli ve komplekstir, hem kalıtımdan hem etraftan etkilenir. Tipik çevresel faktörlerin başında aile atmosferi, öğretmen-çocuk bağlantısı ve yaşıt alakaları gelmektedir. Ebeveynlerin kabullenici, sıcak, olumlu, cesaretlendirici, zorlayıcı olmayan disiplin ve rehberlik sağlayabilmelerinin de Değerli olduğunu görmekteyiz. Bu noktada ebeveynlerin kendi fizikî ve ruhsal sıhhatlerini da ihmal etmemeleri Kıymetli olmaktadır. Otizmde ilaç tedavileri, çocuğun gelişimsel ilerlemesini, günlük fonksiyonelliğini ve eğitim almasını engelleyen eşlik eden şiddetli ve Ahenk bozucu olan davranış problemlerinin idaresinde ve eşlik eden var psikiyatrik tabloları tedavi etmek ve fonksiyonelliği arttırmak için kullanılmaktadır” dedi.

Doç. Dr. Köse, “Sonuç olarak, otizm belirtileri her bireyde farklı seviyede görünebilmektedir. Erken periyottaki en Değerli belirtiler göz temasında yetersizlik, ismine reaksiyon vermeme, ortaklaşa dikkat oluşturmama, parmakla işaret etmeme, sevinçlerini paylaşmama, uyku, beslenme meseleleri ve lisan gelişiminde gerilikler olarak kendini gösterebilmektedir. Otizmli bireylerin farklı fonksiyonellik seviyesi ve eşlik eden farklı durumları nedeniyle farklı gereksinimleri bulunmaktadır. Bu nedenle kişisel ve bütüncül Fazla istikametli tedavi programları hazırlanmalıdır. Erken teşhis ve Müsait Özel eğitim müdahalelerinin tedavi başarısı yüksektir. Tedavinin çocuğun dönemsel ve gelişimsel gereksinimlerini karşılayacak halde dinamik, kademeli ve kişiselleştirilmiş olarak sunulması değerlidir.  Tedaviye ailenin iştiraki ve Amel birliğinin Fazla Değerli olduğu unutulmamalıdır” diye konuştu.

“Otizme çok Taraflı Bakış” başlıklı sempozyum düzenlenecek

Doç. Dr. Köse, “Bu Yıl EÜTF Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Anabilim Kısmı olarak 14 Nisan’da ‘Otizme çok İstikametli Bakış’ başlıklı bir sempozyum düzenleyeceğiz. çok değerli hocalarımızdan otizmin klinik, nörolojik, genetik tarafını, bilimsel kanıtlanmış özel eğitim uygulamalarını, öğretim iştirak hakkı ve kapsayıcı eğitim uygulamalarını ve bu alanlardaki nihayet bilgileri dinleyeceğiz. İlgilenen herkesi sempozyumumuza bekleriz, halkımıza açıktır ve iştirak fiyatsızdır. Programın detaylarına farkindayim.org sitesinden ulaşabilirsiniz” dedi.

Kaynak: (BYZHA) – ak Haber Ajansı