Akciğer Embolisi Düzgünleşir Mi ? Prof. Dr. Mustafa Yaman, akciğer embolisi, nedenleri ve tedavisi hakkında bilgi verdi.
Akciğer embolisi, çoklukla bir kan pıhtısı nedeniyle bir yahut daha fazla akciğer damarının tıkanması sonucu meydana geliyor. Akciğer embolisi hayati tehlikesi epey yüksek olan hastalıklar ortasında yer alıyor. Bu bahiste risk faktörlerine dikkat edilmesi büyük ehemmiyet taşıyor.
Akciğer embolisi sıklıkla kan pıhtısı sonucu oluşuyor
Akciğer embolisi kalbin sağ kanadından çıkan ve akciğere giden pulmoner arterler denilen damarların kan pıhtısı, hava ya da yağ ile tıkanması sonucu meydana gelen ani ve akut bir tablodur. Sıklıkla damarların bir kan pıhtısıyla tıkanması sonucu oluşmaktadır. Daha az olarak hava ya da yağ embolisi sonucu da görülebilmektedir. Akciğer embolisinin oluşmasında damar iç yüzünün bozulması, staz ve kanın pıhtılaşma eğiliminin artması bulunmaktadır. Pıhtılaşma eğiliminin artmasına hiperkoagülabilite denmektedir. Bedenin alt ekstremite denilen bacak ve ayak kısımlarında ve daha sık olarak da karın bölgesinde bulunan toplardamarlarda bu 3 sebep sonucu, bir halde oluşan pıhtı kalbin sağ ventrikül denilen kısmına gelir, buradan da pulmoner arterlerle akciğere ulaşarak emboliye neden olur.
Varisleriniz varsa dikkatli olun
Kalp damar hastalıkları pıhtı oluşma riskini artırmaktadır. Daima olarak ayakta kalarak çalışan meslek kümelerinde varisler oluşmaktadır. Varisler de pıhtı riskini artırmaktadır. Kanda pıhtılaşma oranını artıran bir kadro ilaçlar bulunmaktadır. Doğum denetim ilaçları kandaki pıhtılaşma oranını yükseltebilmektedir. Uzun müddetler boyunca hareket etmeyen ya da edemeyen yatağa bağımlı şahıslarda yahut uzun mühletler boyunca seyahat yapan bireylerde, örneğin 4 saati aşan seyahatlerde hareketsiz kalmak pıhtı oluşmasına ve emboliye sebep olabilmektedir. Kimi ameliyatlardan sonra emboli riski oluşmaktadır. Örneğin karın bölgesi ameliyatları, bacakları ilgilendiren ameliyatlar ya da genel anestezi uygulanan ve uzun mühlet devam eden ameliyatlar sonucunda, ameliyat sonrası günlerde de emboli atağı oluşabilmektedir. Yağ aldırma ameliyatları sonucunda da yağ embolileri oluşabilmektedir.
Aşırı kilo ve genetik yatkınlık sonucu gelişebiliyor
Derin dalış yapan dalgıçlarda yüzeye süratli çıkış esnasında yağ yahut hava embolileri gelişebilmektedir. Bu duruma “vurgun yemek” de denmektedir. Kanser hastalarında bilhassa akciğer kanserinde kan pıhtılaşma oranı yüksek olmaktadır ve akciğer embolisi görülme riski de yüksektir. Kemoterapi tedavisi gören kanser hastalarında pıhtı oluşma riski bulunmaktadır. Genetik yatkınlıklar da kandaki pıhtılaşmayı artırabilmektedir. Protein C, Faktör (V) Leiden hastalığı, antitrombin III üzere kanın pıhtılaşmasına sebep olan genetik faktörler de akciğer ambolisinin nedenleri ortasına yer alabilmektedir. Bu genetik yatkınlığa sahip bireyler kaç yaşında olursa olsun pıhtı gelişebilmektedir. Sigara kullanımı ve çok kilo da tekrar akciğer embolisi sebepleri ortasında yer almaktadır.
Akciğer embolisi kalp krizi ile karışabiliyor
Akciğer damarı birdenbire tıkandığı vakit oradaki kan alışverişi ve oksijen alımı bozulmaktadır. Bu durum sonucunda hastada ani meydana gelen bir nefes darlığı, kalp çarpıntısı, öksürük ve bazen de kanlı balgam görülebilmektedir. Bazen de akciğerin büyük ana damarlarından biri tıkanabilmektedir. Bu durumda göğüste çok şiddetli bir baskı ve bayılma da kelam konusu olabilmektedir. Göğüs duvarına yakın bir damarda pıhtı olduğunda batıcı bir ağrı oluşabilmektedir. Hasta derin bir nefes aldığında bıçak batıyormuş hissi uyandıran önemli ağrılar yaşayabilmektedir. Bu üzere durumlarda kesinlikle akciğer embolisi akla gelmelidir. Her iki pulmoner arterin tıkanması ise ani kalp durmalarına ve ölümlere neden olabilmektedir. Bu nedenle pulmoner arter embolileri kalp krizi ile karışabilmektedir.
Akciğer embolisinin tedavisi pıhtının formuna nazaran belirleniyor
Akciğer embolisinin hafif, orta ve ağır formları bulunmaktadır. Akciğer embolisinde tedavi; kan pıhtısının ilaçla çözülmesi, bir kateter ile parçalanması yahut cerrahi olarak çıkarılmasından oluşmaktadır. Hafif bir akciğer embolisi durumunda, tedavi olarak antikoagülanlar ismi verilen kan sulandırıcı ilaçlar çoklukla kafidir. Komplikasyon riski düşükse, hastalar bazen ayaktan (evde) tedavi edilebilir. Ağır formda akciğerin her iki ana arteri tıkanmıştır. Hastada ani bir şok tablosu oluşmuştur. Dolanım bozukluğu ve oksijen yetersizliği de olan hastalar ağır bakım kaidelerinde tedavi edilmektedirler. Akut ve şok tablosu ile gelen hastalarda fibrinolitik denilen damarları tıkayan pıhtıların eritilmesini sağlayan ilaç tedavileri uygulanmaktadır. Ağır durumlarda embolektomi denilen cerrahiler de uygulanabilmektedir. Bu ameliyatı kalp ve damar cerrahları pıhtıları temizlemek için nadiren yapmaktadır. Hangi tedavinin uygulanacağına hastanın risk faktörleri kıymetlendirilerek tabipler tarafından karar verilmektedir.
Akciğer embolisi geçirenler bunlara dikkat etmeli
Akciğer embolisine sebep olan faktörler ortadan kaldırılmazsa ve tedavi süreci hakikat ilerlemezse pıhtı tekrar oluşabilir. Tekrar pıhtı oluşmasını engellemek ismine kan sulandırıcı ilaçlar en az 6 ay mühletle kullanılmaktadır. Tedavinin düzgün bir formda uygulanması ve nizamlı tabip denetimleri hastalığın tekrar etme riskini de azaltmaktadır.
Akciğer embolisi geçirenlerin dikkat etmesi gerekenler şunlardır:
- Tedavi için verilen kan sulandırıcı ilaçlar tertipli olarak kullanılmalıdır.
- Fazla kilolar pıhtı riskini artırdığı için kilo olması gereken fazla olmamalıdır.
- Kalp ve pıhtılaşma sistemi hastalıkları için erken basamakta tedavi olunmalıdır.
- Damar sıhhati akciğer embolisinden korunmada ehemmiyet taşımaktadır. Nizamlı antrenman yapmak ve sağlıklı beslenmek damar sıhhatini korumaktadır.
- Uzun mühlet hareketsiz kalarak çalışan ya da seyahat eden bireyler kesinlikle gereğince su içmeli, her saat başı oturduğu yerden ayağa kalkıp yürümeli ve bacaklarını hareket ettirmelidir. (BSHA)
