ÇEVKO Vakfı’nın 31inci kurum yıldönümü olan 1 Kasım 2022’de düzenlenen milletlerarası konferansta döngüsel iktisatta genişletilmiş Müstahsil sorumluluğu konusu, Kamu, STK ve İş Dünyası’ndan Ulusal ve milletlerarası konuşmacıların iştirakiyle kapsamlı bir halde ele alındı. Konferans kapsamında, 2022 Yeşil Nokta Sanayi Mükafatları ve Yeşil Nokta Basın Mükafatları de sahiplerini buldu.
Uzman Sanayi inisiyatifi ve faal sivil cemiyet kuruluşu kimliklerini bünyesinde bir ortaya getiren ve nihayet yıllarda, ülkemizde “İklim krizi ile savaşım” ve “döngüsel iktisada geçiş” hususlarında fikirsel önderlik üstelenen kurumların başında gelen ÇEVKO Vakfı, 31inci kurum yıldönümünü milletlerarası bir konferans ile kutladı. Ülkemizden ve Yurt dışından konuşmacıların yer aldığı “Döngüsel İktisada Geçişte Avrupa Birliği’nde nihayet Durum, Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu ve Atık İdaresinde Dijital Tahlil Önerileri” bahisli konferans, ağır bir iştirakçi ilgisi çekti. Konferans salonunda fizikî iştirak ve internet üzerinden Türkçe / İngilizce canlı takip alternatifleriyle hibrit yapıda düzenlenen konferansta, Yeşil Nokta Sanayi ve Basın Mükafatları de sahiplerini buldu. Etraf TV üzerinden naklen yayınlanan konferansın moderasyonunu da Etraf TV ismine Haber Koordinatörü Orkun Yazgan ile Program Koordinatörü Deniz tan üstlendi, eş vakitli çeviriyi İntegris çeviri gerçekleştirildi.
ÇEVKO Vakfı Yönetim Heyeti Lideri Okyar Yayalar, konferansın açılış konuşmasında şunları söyledi: “ÇEVKO Vakfı, 31 Yıl Evvel Türkiye’de Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nu (GÜS) benimseyen şirketlerce kuruldu. Bu mühlet içerisinde, toplumda Geri dönüşüm kültürünün oluşması için eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları, halk otoritesiyle yasal alt Bina için Amel birliği, belediyeler ve lisanslı toplama ayrıma tesisleriyle Bir arada ambalaj atıklarının kaynağında başka toplanarak Geri dönüşümü için çalışmalar gerçekleştirdik. nihayet yıllarda “İklim krizi ile savaşım” ve “döngüsel iktisada geçiş” hususlarında fikirsel önderliğe odaklanıyoruz. Türkiye’de yerleştirmeye çalıştığımız Geri dönüşüm kavramının değeri, bugün daha Fazla artmış bulunuyor. nihayet 5 Yıl içerisinde Avrupa genelinde döngüsel iktisada geçiş paralelinde Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nun yaygınlaşmasına rağmen, ülkemizde bu bahsin terk edildiğine Şahit olmaktayız. Bu mevzuyu derinlemesine incelemek ve ülkemiz açısından yararlı teklifler ortaya çıkarmak için düzenlendiğimiz konferansımızın verimli geçmesini diliyorum.”
Konuşmasında konferans içeriği hakkında genel bilgiler de aktaran ÇEVKO Vakfı genel Sekreteri Mete İmer, “ÇEVKO Vakfı’nın bugüne dek olan seyahatinde Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nun (GÜS) simgesi olan Yeşil Nokta’yı benimsemesi, bu simgeyi kullanan örgütlerin oluşturduğu PRO Europe’a ve akabinde EXPRA kurucuları ortasında yer alması ve nihayet olarak da Küresel Compact üyesi olması, dünyadaki gelişmeleri yakından izleyip paydaşlarımızla paylaşma misyonumuzdan kaynaklanmıştır. 2017 yılında düzenlediğimiz, Türkiye’nin tahminen de birinci döngüsel iktisat kongresinde, ülkemizin döngüsel iktisada geçişi için bir plan hazırlanması davetinde bulunuldu. Paris İklim Anlaşması’nın kabulü sonrasında, bu mutabakatın parlamentomuzdan geçirilmesi istikametindeki çağrılarımız, AB Yeşil Mutabakatı’nın yayımlanmasıyla Hız kazandı. Bugün memnuniyetle görüyoruz ki Türkiye, Paris İklim Anlaşması’na taraf olarak 2053 yılında karbon nötr maksadı belirlemiş, iklim yasası ve düzenlemeleri üzerinde çalışmaktadır. 31 yıllık seyahatimize çıkarken ortaya koyduğumuz, ülkemizde Geri dönüşüm kültürü ve tüketim sonrası atıkları kaynağında farklı toplama alışkanlığı oluşturma vizyonu ve bu vizyonu GÜS modeliyle geliştirme idaresi, döngüsel iktisada geçişle Bir arada Tüm dünyada Ehemmiyet kazanmıştır.”
Konferans açılışında konuşan Küresel Compact Türkiye Yönetim Konseyi Üyesi Servet Yıldırım, “Global Compact, Mesul şirketlerle Birlikte sürdürülebilir kalkınma yolunda somut ve ölçülebilir tesir oluşturmayı amaçlamakta ve bunu, Amel dünyasının dönüştürücü tesirinin en yüksek olduğu alanlarda şirketleri harekete geçirip, ilerlemeyi ölçerek yapmaktadır. UN Küresel Compact’in (Birleşmiş Milletler Global Unsurlar Sözleşmesi) yeni stratejisi, bütün alanlarda kolektifi Muhtemel kılma maksadını taşıyor. Mahallî muhtaçlıkları ve kapasiteleri de göz önünde bulundurarak Çeşitli araçlar, platformlar ve kaynaklar sunmaktayız” dedi.
EXPRA- Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu Birliği Yönetim Heyeti Lideri Oscar Martin, “200 milyon Yekün nüfusa sahip 28 ülkede, yılda 18 milyon ton ambalaj atığının Geri dönüşümünü sağlıyoruz. Avrupa Birliği’nin iklim ve döngüsellik gayelerine katkıda bulunuyoruz” dedi.
T.C. Ticaret Bakanlığı AB Biricik Pazar ve Yeşil Mutabakatı Dairesi Başkanlığı Ticaret Uzmanı Didem Artunç Ünaltekin, şunları lisana getirdi: “Hem iklim değişikliği hem de endüstrimizin döngüselliği ve sürdürülebilirliği açısından Fazla elzem bir husus olan döngüsel iktisat, günümüzde Fazla konuşuluyor ve ÇEVKO Vakfı, değerli üyelerinin de katkılarıyla bu mevzuda üzerine düşeni tam 31 yıldır yerine getiriyor. Yakın bir vakitte, endüstrimizin birçok eserinde en az ölçülerde Geri dönüştürülmüş Eser kullanımı gerekecek. Münasebetiyle, bu yeni kullanım biçiminin ve şuurun tüketicilerde tabana yayılması Fazla kıymetli. ÇEVKO Vakfı’nın bu manada yaptığı, halk spotları, çocuklara yönelik bilgisayar oyunları ve mecmualar üzere çalışmaları Fazla önemsiyorum ve devam etmesini temenni ediyorum.”
Açılış konuşmalarının akabinde, Yeşil Nokta Sanayi ve Basın Mükafatları Töreni’ne geçildi. ÇEVKO Vakfı’nın, Türkiye’deki Biricik temsilcisi olduğu Yeşil Nokta markası, dünya genelinde Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu modelinin en başarılı uygulama örnekleri ortasında gösteriliyor. ÇEVKO Vakfı Yeşil Nokta Sanayi Mükafatları, Sanayi kuruluşlarının Etraf sürdürülebilirliğine katkılarını teşvik etmeyi amaçlıyor. Yeşil Nokta Basın Mükafatları ise toplumu Etraf ve Geri dönüşüm konusunda bilinçlendirmeye, bilgilendirmeye yönelik hassaslık gösteren basın-yayın kuruluşlarına, habercilere ve toplumun takdirini kazanmış bireylere veriliyor.
Konferans programında yer Meydan panellerin birincisi, “Döngüsel İktisada Geçişte Avrupa Birliği’nde nihayet durum ve Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu” başlığı ile düzenlendi. Panelin konuşmacıları, EXPRA- Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu Birliği genel Müdürü Joachim Quoden, EXPRA halk ve Kurumsal İrtibat Müdürü Monika Romenska, EKO-KOM (Çek Cumhuriyeti) Operasyonlar Yöneticisi Petr Şikyr ve ÖKO-Pannon (Macaristan) genel Müdürü Beata Gönci oldu. Joachim Quoden sunumunda Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nun tarifi üzerinde durdu; EXPRA’nın Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu ile ilgili 10 altın düstur belirlediğini belirtti. Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nun atıkların Geri kazanımı ile ilgili bir vergi sistemi olmadığının altını çizdi. Sanayi kuruluşlarının bedelini ödeyip sonucunu izleyemediği bir vergi sistemi yerine, kendilerinin kurup kar maksadı gütmeyen tertipler vasıtasıyla Tüm süreci yönettikleri ve finanse ettikleri bir modeli tercih ettiklerini; bu modelin başarılı ve verimli sonuçlarına Avrupa ve dünyadaki pek Fazla ülkede Şahit olduklarını bildirdi. Avrupa’da Hırvatistan, Macaristan ve maalesef artık de Türkiye’nin Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nu terk ederek vergi sistemine geçtiğini Halbuki Avrupa Birliği mevzuatına nazaran Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nun Mecbur olduğunu kelamlarına ekledi. EXPRA’dan Monika Romenska AB’de döngüsel iktisat paketleriyle Birlikte atık mevzuatında ortaya çıkan yeni düzenlemeleri detaylarıyla açıkladı. EKO-KOM’dan Petr Şikyr Çekya’nın Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu modelini uygulayan bir ülke olarak ulaştığı başarılı sonuçları ve tekliflerini anlattı. ÖKO-Pannon’dan Beata Gönci ise Macaristan’ın on bir Yıl Evvel Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (GÜS) modelini terk ederek vergi sistemine geçtiğini, bu müddet zarfında kaynakta başka toplamanın desteklenmediğini ve Geri dönüşüm oranlarının düştüğünü, bunun sonucunda devletin Geri dönüşüm bedellerini kendisinin belirlemeye devam etmekle Birlikte Tüm atık idaresini 35 yıllığına Biricik şirkete ihale ettiğini belirtti. Bu durumun 35 Yıl boyunca GÜS uygulamalarına geçilmesini imkansız kılacağından, atık pazarında rekabeti ortadan kaldıracağından, atık kesiminde malların özgür dolanımını engelleyeceğinden, GÜS fiyatlarının belirlenmesinde şeffaflık ve katılımcılığı yok edeceğinden tasa edildiğini kelamlarına ekledi.
“Döngüsel İktisada Geçişte Türkiye’deki nihayet durum ve Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu” başlıklı oturumda ise Türkiye’deki döngüsel iktisada geçiş ve Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu hakkındaki gelişmeler, halk otoritesinin bakışı ve koordine etmekte olduğu çalışmalar, ÇEVKO Vakfı’nın yaptıkları ve bundan sonrası için teklifleri, ekonomik işletmelerin GÜS hakkındaki değerlendirmeleri ele alındı. T.C. Ticaret Bakanlığı’ndan Didem Artunç Ünaltekin AB Yeşil Mutabakatı, yeni düzenlemeleri, finansman imkanları ve Türkiye’de döngüsel iktisada geçiş çalışmaları hakkında bilgi verdi. İlgili paydaşların iştirakine Aleni İhtisas Çalışma Kümeleri oluşturulduğunu ve bunların içinde Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nu ilgilendiren kümeler da bulunduğunu bildirdi.ÇEVKO Vakfı genel Sekreteri Mete İmer, Türkiye’de Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu modelinin 15 Yıl uygulanmasının akabinde GEKAP alınmaya başlanmasıyla terk edildiğini; Halbuki dünyada döngüsel iktisada geçişle Birlikte Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nun daha Aka Ehemmiyet kazandığını örnekler vererek açıkladıktan sonra ÇEVKO Vakfı üyeleri ortasında Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu Çalışma Kümesi kurduklarını, bu kümenin misyonunu ve Birlikte geliştirmekte oldukları somut teklifleri paylaştı. İmer, endüstrinin hammaddesi haline gelmiş olan Özellikle tüketim sonrası atıkların idaresine endüstrinin sahip çıkarak sürecin içinde yer alması ve sürece öncülük etmesi gerektiğine vurgu yaptı. Unilever Yönetim Şurası Üyesi ve Kurumsal İrtibat Yöneticisi Ebru Şenel Erim ÇEVKO Vakfı Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu içinde yer aldıklarını; tüketim sonrası plastik atıklarının toplanarak Geri dönüştürülmesi ve raporlanması konusunda ÇEVKO Vakfı ile Bir arada istekli ve pilot ölçekte projeye başladıklarını ilan etti. Şenel, diğer mesuliyet sahibi şirketleri de bu projeye katılmaya Davet etti. CarrefourSa İnsan Kaynakları ve Sürdürülebilirlik genel Müdür Yardımcısı Bahar Cinse ambalajların beyanı, GEKAP, Meşrubat ambalajlarda depozitoya geçiş süreci, Sıfır Atık uygulamaları ve satış poşetlerinin bedeli nedeniyle yaşadıkları problemleri ve tahlil tekliflerini lisana getirdi. Oturumun nihayet konuşmacısı olan GCA genel Müdürü Dr. Abdullah uğraş nihayet yıllarda hem GEKAP hem de lojistik problemler nedeniyle cam ambalaj atıklarının toplanmasının gerilediğini, döngüsel iktisada geçişle Birlikte cam Geri dönüşüm kapasitesinin geliştirilmesinin ve atıkların ülke içinden toplanmasının ehemmiyetini işaret etti. İçecek ambalajlarında Mecbur depozitoya geçiş konusunda tereddütleri olduğunu lakin geliştirdikleri Ekomat projesi ile bu hususta farkındalık yaratmaya çalıştıklarını bildirdi.
Konferans programındaki bir sonraki Celse ise “Türkiye’de Atıkların Kaynağında Farklı Toplanmasında Sanayi Sorumluluğu” başlığı ve yetkilendirilmiş kurum olan ilgili STK’ların iştiraki ile düzenlendi. Panelin konuşmacıları, AGİD – Aydınlatma Gereçleri İmalatçıları Derneği Yönetim Şurası Lideri Fahir GÖK, PETDER – Petrol Sanayi Derneği genel Sekreter Yardımcısı Serkan Rahmet, TAP – Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği Proje Sorumlusu Hatice Yıldız ve ÇEVKO Vakfı Kamu, Memleketler arası Bağlar ve Projeler Müdürü Alphan Eröztürk oldular. Konuşmacılar kendi bölümleri açısından GEKAP öncesinde ve sonrasında atıkların toplanması durumunu paylaştılar. Madeni yağ ve taşınabilir pil atıklarının GEKAP sonrasında toplanan ölçülerinde azalma olduğunu lisana getiren yetkililer bu sonuçta kaynaklarının azalmasından Dolayı toplamayı yeteri kadar destekleyememelerinin de rolü olduğunu belirttiler. ÇEVKO’dan Alphan Eröztürk ise Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nun 2006 yılından beri Etraf Yasası’nda yer aldığını, atıkların toplanmasıyla öteki yükümlülüklerin de ilgili düzenlenmelerde bulunduğunu, lakin uygulamada, bilgilerin elde edilmesinde ve yayımlanmasında düşünceler olduğunu lisana getirerek bilgilerin dijital sistemle elde edilmesinin Denetim ve kontrolü hem kolaylaştıracağını, hem de şeffaflaştıracağını söyledi.
Konferans kapsamındaki nihayet oturumun başlığı ise “Döngüsel iktisat ve Sıfır Atıkla Uyumlu Dijital Tahlil Önerileri” oldu. Oturumda ÇEVKO Vakfı Proje Uzmanı Fatih Arslan’ın yanı sıra, nahiye Belediye reis Yardımcısı Doç. Dr. Oğuzhan Erdoğan, Migros kalite ve Etraf İdaresi Yöneticisi Dr. Hülya Günay ve Atkasan Fabrika Müdürü Lütfü Kıpkıp konuşmacı olarak yer aldılar. ÇEVKO tarafından geliştirilen ve alanda uygulanmaya başlanan dijital tahlillerin ele alındığı bu oturumda nahiye Belediyesi’nin, Migros’un ve lisanslı toplama-ayırma tesisi Atkasan’ın ÇEVKO dijital tahlillerini kullanarak elde ettikleri şeffaflık, verimlilik artışı, maliyet azalması, raporlama kolaylığı hakkında detaylı bilgiler paylaşıldı.
Konferansın kapanış konuşmasını, ÇEVKO Vakfı Yürütme Konseyi Lideri Figan Soykut yaptı. Endüstrinin işleyiş dinamiklerini temelden değiştiren döngüsel iktisatta genişletilmiş Müstahsil sorumluluğu konusunun konferans genelinde kapsamlı bir biçimde değerlendirildiğini söyleyen Soykut, “Bu yeni yaklaşım, birçok açıdan Aka fırsatlar Anlatım ediyor. Avrupa’dan verilen örnekler, bu yaklaşımın öncelikle Ulusal bir siyaset olarak benimsenmesi gerektiğini ve bir ekonomik model olarak faydalarını bize gösterdi. Genişletilmiş Müstahsil sorumluluğunun kazandığı Ehemmiyet ve Özellikle Avrupa Birliği’nde bu modeli uygulayan ülkelerin elde ettiği muvaffakiyetler, bizi bu modeli ülkemizde tekrar kıymetlendirerek uygulamaya almamız için yüreklendirdi. Öte yandan, atık idaresinde geliştirilen dijital tahliller ile endüstrinin hammaddesi olan atıkların toplanıp kıymetlendirilmesi artık daha verimli ve daha şeffaf hale geldiğini de görmüş olduk. ÇEVKO Vakfı olarak, “döngüsel iktisatta Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu” yaklaşımının birçok açıdan ülkemiz için faydalı yenilikler getireceği inancındayız. Bu inançla, önümüzdeki devirde de bu husustaki çalışmalarımıza devam edeceğiz.” dedi.
Kaynak: (BYZHA) – ak Haber Ajansı
