Oruç tutmak kan bağışçısı olmaya Mani değildir. İftardan sonra haydi kan bağışına!

Tüm dünyada ve ülkemizde nüfusun ve sıhhat teknolojisindeki yeniliklerin artmasıyla Birlikte her geçen gün kan ve kan eserlerine duyulan Muhtaçlık artmaktadır. Kan ve kan eserlerine olan talebin karşılanmasında başta Türk Kızılay’ı olmak üzere hastane kan bankaları bu Kıymetli misyonu muvaffakiyet ile yerine getirmektedir.

Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Çocuk Hematolojisi ve Onkolojisi Uzmanı Prof. Dr. barış Malbora, kan bağışının Daimi bir gereksinim olduğunu vurgularken, kan bağışı konusunda dikkat edilmesi gerekenler hakkında bilgiler verdi. 

Kan merkezlerinin, kan ve kan bileşenlerine olan talepleri vaktinde karşılayabilmek için kâfi stok bulundurma ve Çok stoktan Dolayı bozulmaları engelleyecek stok siyasetleri üretmeleri gerekmektedir. Yakın vakitte yaşadığımız Aka sarsıntıda bu siyasetlerin ne derece Değerli olduğunu maalesef daima Birlikte yaşayarak anladık. Bu mevzuda bizlerin, yani bugünün sağlıklı insanlarının da dikkat etmesi gereken Kıymetli notalar var.

Geçmiş yıllarda kan nakli, ‘tam kan’ ismi altında bütün kan bileşenlerini bir ortada kapsarken günümüzde bu kan bileşenleri yüksek teknolojili aygıtlarla birbirinden ayrıştırarak daha verimli kullanılmakta ve bir gönüllüden alınan örnek ile farklı kan bileşenlerine gereksinimi olan apansızın Çok hastaya şifa olunabilmektedir.

Bu mevzuyu biraz derinleşmekte fayda var:

Kan bileşenleri, Kırmızı kan (eritrosit süspansiyonu), kan pıhtılaştırıcı hücrelerimizi barındıran ‘trombosit süspansiyonu’, ‘plazma’ ve nadiren gereksinim duyulan, bedenin savunma hücreleri Fazla azalan ve mikroplarla savaşan ak küre ismindeki hücrelerin dışarıdan temininde kullanılan ‘granülosit süspansiyonu’dur.

Bu eserlerin elde edilmesinde Fazla Türlü tıbbi sistemler vardır. Örneğin, Kırmızı kan muhtaçlığı olan hastalar için eritrosit süspansiyonu eldesi için tam kan toplama süreci gerçekleştirilir. Bu santrifüj süreci sonrasında iki Kıymetli bileşene ayrılır. ‘Trombositten Güçlü plazma’ ve ‘eritrosit süspansiyonu’ formunda ayrışır.  Trombositten Varlıklı plazma ise tekrar santrifüj edilerek ‘trombosit süspansiyonu’ ve ‘plazma’ya ayrışır. Yani bu metot ile bir sağlıklı gönüllüden üç başka kan bileşeni elde edilmiş olur. Yani bir istekli üç farklı sıkıntıya sahip üç farklı hastaya can olabilir. Bu süreç gönüllünün hayatından yalnızca 30-40 dakikasını alırken, üç başka hastaya ömürlük can olur.

Bir öbür metot ise yalnızca trombositin elde edildiği ve ‘aferez’ isimli Özel aygıtlarla elde edilen ve öbür metoda nazaran daha kaliteli trombositin elde edildiği yoldur. Birinci yolla, bir gönüllüden elde edilen trombosit ölçüsü erişkin bir hastaya kâfi gelmez ve aniden Çok hastanın emsal metotla elde edilmiş trombositleri birleştirilir ve bu metotla elde edilen trombosite ‘havuzlamış’ trombosit ismi verilir. İkinci usulde ise bir gönüllüden elde edilen trombosit ölçüsü rahatlıkla erişkin bir hastanın gereksinimini karşılar. Bu prosedürle elde edilen esere ise ‘aferez trombosit süspansiyonu’ denir. Birinci formülden elde edilen trombositin 6 ila 8 sert kadar daha Çok Eser elde edilebilir. Hasta için bu metot Fazla daha sağlıklıdır. Aferez formülüyle trombositin elde edilebilmesi için gönüllülerimizin gününden bir saatini ayırması kâfi olacaktır. Ayrıyeten, Şayet gönüllünün kan pahaları Müsait ise iki hatta üç ünite trombosit süspansiyonu Biricik seferde elde edilebilir. Yani hayatımızdan ayıracağımız bir saat kanamaya meyli olan üç hastanın hayata tutunmasına katkı sağlayabilir.

Kan bileşenlerinin saklama koşulları

Kan bileşenlerinin çeşitlerine nazaran saklama şartları ve mühleti değişiklikler göstermektedir. mesela ‘tam kan’ 2-6 derecede, alarmlı ve ısı kontrollü bir kan saklama dolabında 35 gün saklanabilir. ‘Eritrosit süspansiyonu’ ise tıpkı şartlarda 42 güne kadar saklanabilir. Trombosit süspansiyonu’ için bu kadar şanslı değiliz maalesef. Zira bu kan bileşeninin ömrü yalnızca 5 gündür. Bunun için ‘trombosit süspansiyonu’ Özel torbalar içinde 20-24 derece sıcaklıkta ajitatör ismindeki aygıtlarda Daimi sallanmak kaidesiyle işlevlerini korurlar. Hastalara yararının en üst seviyede olması için bütün kan bileşenlerinin, toplandıktan sonra en kısa müddette verilmesi Müsait olacaktır. Ayrıyeten unutmamak gerekir ki depolanma ömrü en kısa olan ‘trombosit süspansiyonu’ kanamalı hastalar için hem acil hem de taze verilmesi gereken bir kan bileşenidir.

Gönüllü kan eseri vericisi olmak için neler yapmamız gereklidir?

Gönüllülerin öncelikle Kızılay şubelerine yahut hastanelerin kan bankasına kimlik kartı ile başvurması birinci adımdır. Akabinde, gönüllünün sıhhat durumunu gözden geçirdiğimiz anket formunu doldurması gerekmektedir. Bu formda, hastanın genel sıhhat sorunlarının olup olmadığı, sistemli ve yakın vakitte kullandığı ilaçların varlığı, bedenine yakın vakitte dövme yaptırıp yaptırmadığı, Özellikle bulaşıcı hastalıkların yaygın ve denetimsiz olduğu Yurt dışı seyahatlerinin olup olmadığı sorgulanır. Bu ankette gönüllünün kan bağışçısı olmasında Mani olmadığı kanaatine varılırsa o Vakit şanslısınız. Artık sizin kanınıza ihtiyacı olan hastalara can olabilirsiniz.

Bağışçı olmakla ilgili bilgi eksikliklerimiz var

Bu yanlış bilgilerden birincisi ‘toplumda sık görülen kan kümesi bileşenlerine ulaşımın daha kolay olması’. Türkiye’de en sık görülen kan kümesinin A Rh olumlu olduğu birçoğumuz tarafından bilinir. Bu nedenle bu kan kümesine ulaşımın öteki kan kümelerine nazaran Fazla daha kolay olduğu yanlış kanısına varılarak bu kan kümesine sahip bireyler kan bağışı konusunda ‘tembellik’ gösterebilir. Bu yanlış bir algıdır. Zira unutmayalım ki birebir kan kümesine sahip bir o kadar Çok hasta olacaktır.

AB Rh negatif kan kümesine sahip bireyler ise kendi sıhhatlerine lütfen iki kat daha Çok dikkat etsinler. Zira, birincisi sizin kanınız Fazla değerli. Muhtaçlığı olan hasta için altın kıymetinde bir kana sahipsiniz. İkincisi, kan bileşenlerine gereksiniminiz olursa, aman dikkat. Toplumumuzda bu kan kümesine sahip insan oranı yalnızca %1!

Diğer Kıymetli mevzu; hepimizin malumu bütün İslam aleminin kutsal ayı Ramazan. Bu ayda bütün Müslüman toplumlarında sıhhati elveren birçok şahıs dini vecibelerinin bir modülü olarak oruç tutmaktadır. Oruç tutan, yani aç ve susuz bir kişinin sıhhati elverse bile bu devirde kan bağışçısı olması tıbben Müsait değildir. Bu nedenle, bu kutsal günlerde biz tabipler ve tedavi süreci devam etme zaruriliği olan lösemi, kanser, Akdeniz anemisi (talasemi), kemik iliği yetmezliği hastaları, kemik iliği nakli olmuş bireyler ve Aka cerrahi teşebbüsler geçirmesi gereken hastalar Fazla zorlanmaktadır.

Bunun da tahlili var!

Hemen bütün hastaneler Ramazan ayında kan bağışı konusunda gönüllülerimizin kan Eda sürecini kolaylaştırmak için Amel akışlarında Kıymetli değişiklikler yaparlar. Olağan günlerde yalnızca mesai saatlerinde kan bağışı kabulü yapılırken Ramazan ayında  bu süreç iftar sonrasına taşınır. Bu nedenle biz sağlıklı kan bağışçısı gönüllülerinde bu sıhhat zincirini devam ettirmek temel olmalıdır. Yani oruç tutmak kan bağışçısı olmaya asla Mani değildir. İftardan sonra haydi kan bağışına!

Kaynak: (BYZHA) ak Haber Ajansı